Δεν υπάρχει θεραπεία για τον διαβήτη και απαιτείται αγωγή δια βίου για τον έλεγχο της διαταραχής. Η αποτελεσματικότητα, όπως ισχυρίζεται ο Ενδοκρινολόγος αυτής της αγωγής εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος από το ίδιο το άτομο, καθώς είναι κατά κανόνα αυτοχορηγούμενη. O διαβήτης μπορεί να αντιμετωπιστεί με τρεις τρόπους: με δισκία, με ινσουλίνη, με δίαιτα. Όταν γίνεται λόγος για αντιμετώπιση του διαβήτη μέσω της δίαιτας, εννοούμε περισσότερο την υιοθέτηση ενός ισορροπημένου τρόπου διατροφής παρά μία δύσκολη ή περιοριστική δίαιτα. Αυτό ισχύει για όλους όσους πάσχουν από διαβήτη, ανεξάρτητα από τον τύπο του διαβήτη που έχουν, και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι αρκετό για να ελεγχθεί ο μη ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης.
Αν, ωστόσο, πάσχετε από ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη, θα χρειαστεί να μάθετε να εξισορροπείτε την πρόσληψη της τροφής με τις ενέσεις ινσουλίνης, ώστε να επιτύχετε τον καλύτερο δυνατό έλεγχο των επιπέδων σακχάρου σας. Τα δισκία χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του μη ινσουλινοεξαρτώμενου διαβήτη και υπάρχουν διάφοροι τύποι, για τους οποίους θα μιλήσουμε αργότερα. Όλοι όσοι πάσχουν από ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη πρέπει να κάνουν ενέσεις ινσουλίνης, αλλά μόνο μία μικρή μειονότητα όσων πάσχουν από μη ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη ακολουθούν παρόμοια αγωγή.
Δίαιτα
Το είδος της δίαιτας που πρέπει να ακολουθήσετε όταν πάσχετε από διαβήτη δεν σημαίνει οπωσδήποτε ότι θα στερείσθε πια το φαγητό. Εκείνο που σημαίνει, είναι ότι πρέπει να καταναλώνετε περισσότερες από τις τροφές που είναι καλές για σας και να μειώσετε στο ελάχιστο εκείνες που δεν είναι και τόσο καλές – αλλά αυτή εξάλλου είναι η διατροφή που συστήνουν οι ειδικοί για όλους τους ανθρώπους, είτε πάσχουν από διαβήτη είτε όχι. Η διαφορά, ωστόσο, που μπορεί να επιφέρει η υγιεινή διατροφή στη γενική σας υγεία και ευεξία είναι ακόμα πιο σημαντική όταν πάσχετε από διαβήτη, διότι χωρίς αυτήν η φαρμακευτική αγωγή σας δεν θα είναι εξίσου αποτελεσματική.
Να τρώτε τακτικά γεύματα
Ένα ακόμα πράγμα που πρέπει να θυμάστε είναι ότι θα μπορέσετε ευκολότερα να κρατήσετε τα επίπεδα σακχάρου σας υπό έλεγχο αν τρωτε τακτικά γεύματα. Αν παίρνετε ινσουλίνη, ο διαιτολόγος ή η νοσοκόμα σας θα σας εξηγήσει τη σημασία του συνδυασμού του γευμάτων με τις ενέσεις και σταδιακά θα βρείτε τον δικό σας τρόπο να ταιριάξετε την πρόσληψη της τροφής με την παραγωγή ενέργειας. Αυτό μπορεί να φανεί αρχικά ιδιαίτερα δύσκολο στα άτομα που δουλεύουν με βάρδιες, αλλά οι γιατροί που σας παρακολουθούν μπορούν να σας συμβουλεύσουν σχετικά με τον προγραμματισμό των γευμάτων σας. Σε γενικές γραμμές, πρέπει να βάλετε στόχο να λαμβάνετε ένα πλούσιο γεύμα ή κάποιο κολατσιό κάθε 3-4 ώρες και να παίρνετε τα φάρμακα ή να κάνετε τις ενέσεις σας σύμφωνα με αυτό το πρόγραμμα. Σε περίπτωση που εργάζεστε τη νύχτα, μπορεί να χρειαστείτε επιπλέον γεύματα ή κολατσιό.
Ελέγχοντας το βάρος σας
Ακολουθήστε αυτές τις συμβουλές για να χάσετε βάρος
Μειώστε την κατανάλωση τηγανητών και λιπαρών φαγητών
Τρωτε μικρότερες μερίδες
Κόψτε τα σνακ όπως τα πατατάκια και τα μπισκότα· αντί αυτών, προτιμήστε τα φρούτα
Τρωτε τακτικά γεύματα
Ασκηθείτε περισσότερο
Στα άτομα που διαγνώσθηκαν προσφάτως με διαβήτη μπορεί να συστηθεί να χάσουν βάρος. Μόλις υιοθετήσετε το νέο πρόγραμμα διατροφής, θα διαπιστώσετε ότι είναι εύκολο να διατηρήσετε σταθερό το βάρος σας· στο μεταξύ, όμως, αξίζει να ακολουθήσετε μερικές απλές κατευθυντήριες γραμμές. Θυμηθείτε ότι ο μόνος τρόπος να χάσετε βάρος είναι να καταναλώνετε λιγότερη τροφή από ό,τι χρειάζεται το σώμα σας για τις καθημερινές του δραστηριότητες. Oι πληροφορίες που παρέχονται στις ακόλουθες σελίδες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως κατευθυντήριες γραμμές για έναν πιο υγιεινό τρόπο διατροφής. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην επωφεληθούν όλα τα μέλη της οικογένειάς σας από τα οφέλη της «διαβητικής» σας δίαιτας· αν, όμως, κάποια από αυτά είναι φανατικοί οπαδοί των τηγανητών ή των γλυκών, ίσως είναι προτιμότερο να εισάγετε τις αλλαγές σταδιακά και όχι μονομιάς. Συχνά, θα διαπιστώσετε ότι μπορείτε να φάτε ένα γεύμα που μοιάζει πολύ στη γεύση με τα γεύματα που είχατε συνηθίσει να τρωτε, αλλά είναι καλύτερο για σας διότι περιλαμβάνει πιο υγιεινές εκδοχές των γνώριμων τροφίμων. Το διαιτολόγιο υγιεινής διατροφής που σας παρουσιάσαμε δείχνει πώς μπορείτε να το κάνετε αυτό, υποκαθιστώντας τις συνήθεις τροφές που καταναλώνετε με τις τροφές που περιλαμβάνονται στον κατάλογο.
Διατηρήστε μια ισορροπημένη διατροφή
Τα σωστά τρόφιμα για μία υγιεινή διατροφή
Μία καλά ισορροπημένη διατροφή θα σας επιτρέψει να ελέγξετε τον διαβήτη σας και θα εξασφαλίσει την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής σας. O ακόλουθος κατάλογος θα σας δώσει μια ιδέα σχετικά με τις τροφές που θα πρέπει να συμπεριλαμβάνετε στα γεύματά σας.
Πρωινό
Αποβουτυρωμένο ή ημιαποβουτυρωμένο γάλα
Τεχνητό γλυκαντικό αντί για ζάχαρη
Δημητριακά πλούσια σε φυτικές ίνες, π.χ. το πόριτζ και οι νιφάδες από πίτουρο
Ψωμί ολικού αλεύρου ή πολύσπορο
Πολυακόρεστο ή μονοακόρεστο ή ολίγων λιπαρών άλειμμα
Μαρμελάδα με μειωμένη ζάχαρη
Φρούτο
Κυρίως Γεύμα
Περιλάβετε κάποια αμυλούχα τροφή – ψωμί με προζύμι, πατάτες, μακαρόνια, ρύζι
Τουλάχιστον δύο μερίδες λαχανικών – προσπαθήστε να περιλαμβάνετε μπιζέλια και φασολάκια όσο το δυνατόν συχνότερα
Μικρές ποσότητες άπαχου κρέατος ή ψαριού σε κονσέρβα – αφαιρέστε το λίπος και αποφύγετε το τηγάνισμα
Φρέσκα ή κονσερβοποιημένα φρούτα – σε φυσικό χυμό χωρίς προσθήκη ζάχαρης – και ζελέ ή κρέμα χωρίς ζάχαρη
Διαιτητικά γιαούρτια χωρίς λιπαρά
Ελαφρύ Γεύμα
Ψωμί με προζύμι, μακαρόνια ή πατάτες ψημένες με τη φλούδα – προτιμήστε συνοδευτικά χαμηλών λιπαρών όπως άπαχο κρέας, φασολάκια, τυρί με λίγα λιπαρά ή ψάρι σε κονσέρβα
Φρέσκα ή κονσερβοποιημένα φρούτα σε φυσικό χυμό
Λαχανικά ή σαλάτα
Δείπνο
Αποφύγετε να τρωτε πολλά από αυτά αν προσπαθείτε να χάσετε βάρος και προτιμήστε τα φρούτα
Σάντουιτς ή τοστ με γέμιση λίγων λιπαρών
Μπολ δημητριακών ή πόριτζ
Πατατάκια με λίγα λιπαρά
Μπισκότα ολικού αλεύρου
Κέικ και τηγανίτες με λίγα λιπαρά
Όπως έχετε πλέον καταλάβει, υγιεινή διατροφή σημαίνει καλός συνδυασμός των σωστών τροφών και μείωση των τροφών που μπορεί να είναι περισσότερο επιβλαβείς παρά ωφέλιμες. Αν πραγματικά είστε προβληματισμένοι ή ανήσυχοι για το τι θα έπρεπε να τρωτε, ζητήστε να δείτε έναν διαιτολόγο που θα μπορέσει να σας συμβουλεύσει. Μόλις, ωστόσο, μάθετε τα βασικά σημεία, είναι κατά κανόνα αρκετά απλό, όπως θα δείτε από τις κατευθυντήριες γραμμές μας στις επόμενες σελίδες.
Σε κάθε γεύμα πρέπει να τηρούνται οι ακόλουθες αναλογίες:
Τα δύο πέμπτα του πιάτου σας πρέπει να αποτελούνται από αμυλούχες τροφές, κατά προτίμηση με μεγάλη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες.
Αλλα δύο πέμπτα του πιάτου σας πρέπει να αποτελούνται από λαχανικά, σαλάτες ή φρούτα.
Το υπόλοιπο ένα πέμπτο του πιάτου σας πρέπει να είναι κάποια πηγή πρωτεΐνης, π.χ. κρέας, ψάρι, αυγά, όσπρια ή τυρί.
Εξασφαλίζοντας και διατηρώντας αυτές τις αναλογίες, τα επίπεδα του σακχάρου σας θα πρέπει να παραμείνουν μέσα στα επιθυμητά όρια.
Καταναλώστε τους σωστούς υδατάνθρακες
Oι τροφές αυτές διασπώνται στο σώμα σας προκειμένου να παράγουν γλυκόζη, η οποία σας δίνει ενέργεια. Υπάρχουν δύο είδη υδατανθράκων: οι σακχαρώδεις και οι αμυλούχοι.
Σακχαρώδεις. Για παράδειγμα, η ζάχαρη, τα γλυκά και η σοκολάτα, τα γλυκά μπισκότα και οι πουτίγκες, τα ανθρακούχα αναψυκτικά. Καλό είναι να τα αποφεύγετε διότι η γλυκόζη εισέρχεται πολύ γρήγορα στο κυκλοφορικό σύστημα και μπορεί να επιφέρει μία ξαφνική άνοδο στα επίπεδα του σακχάρου σας. Στα δημητριακά και τα αναψυκτικά μπορείτε να χρησιμοποιείτε αντί για ζάχαρη τεχνητά γλυκαντικά όπως η σακχαρίνη, η ασπαρτάμη και η ακελσουφάμη. Δεν είναι κακό να χρησιμοποιήσετε μία μικρή ποσότητα συνηθισμένης ζάχαρης όταν φτιάχνετε κέικ, αλλά κρατήστε τα για τα κύρια γεύματα – και μην ξεχνάτε την περιεκτικότητά τους σε θερμίδες!
Αμυλούχοι. Για παράδειγμα, το ψωμί, οι πατάτες, τα μακαρόνια, το ρύζι, τα δημητριακά και τα φρούτα. Πρόκειται για υδατάνθρακες βραδύτερης απορροφήσεως και αποτελούν καλές πηγές ενέργειας, οπότε μπορείτε να τους καταναλώνετε τακτικά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Φροντίστε λοιπόν να περιλαμβάνονται σε κάθε γεύμα.
Καταναλώστε τα σωστά λιπαρά
Εξίσου σημαντικός είναι και ο τύπος των λιπαρών που καταναλώνετε. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι: τα κεκορεσμένα και τα ακόρεστα.
Κεκορεσμένα. Τα κεκορεσμένα (ζωικά) λιπαρά απαντώνται, μεταξύ άλλων, στα λιπαρά κρέατα, στο πλήρες γάλα, στο βούτυρο και στο λαρδί. O τύπος αυτός μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην κυκλοφορία του αίματος. Όλοι μας πρέπει να μειώσουμε την κατανάλωση αυτού του είδους λιπαρών.
Ακόρεστα. Τα λιπαρά αυτά είναι κατά τι καλύτερα από τα κορεσμένα και υπάρχουν σε δύο μορφές:
– Τα πολυακόρεστα λιπαρά, που συναντώνται σε μεγάλες ποσότητες σε προϊόντα όπως το ηλιέλαιο, το αγνό φυτικό έλαιο, το αραβοσιτέλαιο και οι μαργαρίνες από ηλιέλαιο.
– Τα μονοακόρεστα λιπαρά, που συναντώνται, μεταξύ άλλων, στο ελαιόλαδο, το λάδι από σπόρους ελαιοκράμβης και το λάδι από σπόρους κάρδαμου. Αυτός ο τύπος λιπαρών πρέπει να προτιμάται των κορεσμένων και των πολυακόρεστων λιπαρών.
Θυμηθείτε ότι όλα τα λιπαρά είναι πλούσια σε θερμίδες και κατά συνέπεια μπορεί να οδηγήσουν σε πρόσληψη βάρους αν καταναλωθούν σε υπερβολικές ποσότητες.
Καταναλώστε τις σωστές φυτικές ίνες
Oι φυτικές ίνες (ονομάζονται και πίτουρα) μπορεί να είναι είτε διαλυτές (διαλύονται στο νερό και επιβραδύνουν την απορρόφηση του φαγητού) είτε αδιάλυτες (δεν γίνεται πέψη και βοηθούν στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας). Oι αδιάλυτες φυτικές ίνες είναι επίσης χρήσιμες όταν κάνετε δίαιτα, γιατί προσφέρουν μία αίσθηση πληρότητας.
Όταν μιλάμε για αύξηση της περιεκτικότητας της διατροφής σας σε φυτικές ίνες, δεν εννοούμε να καταναλώνετε μαύρο ρύζι και δημητριακά ολικού αλεύρου μαζί με κάθε γεύμα, αλλά να φροντίζετε να καταναλώνετε περίπου 30 γραμμάρια φυτικών ινών κάθε ημέρα. Είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία του εντέρου και ορισμένοι τύποι, όπως οι διαλυτές ίνες, μπορεί να συμβάλλουν τόσο στη διατήρηση των επιπέδων σακχάρου στα επιθυμητά όρια όσο και στη διατήρηση της χοληστερίνης σε χαμηλά επίπεδα. Τροφές όπως τα ψητά φασόλια, ο πουρές από μπιζέλια και οι φακές, και πιάτα με βάση τη βρώμη όπως ο χυλός, άλλα δημητριακά με βάση τη βρώμη και τα κέικ βρώμης, είναι όλα πλούσια σε διαλυτές φυτικές ίνες. Τροφές όπως τα δημητριακά, που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, το ψωμί ολικού αλεύρου ή το πολύσπορο, τα λαχανικά και τα φρούτα με τη φλούδα τους, το αλεύρι ολικού αλεύρου και το καστανό ρύζι, περιέχουν κατά κύριο λόγο αδιάλυτες φυτικές ίνες.
Καταναλώστε τις σωστές πρωτεΐνες
Oι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για την ανανέωση του ιστού του σώματος και τη φυσιολογική ανάπτυξη των παιδιών – αλλά δεν χρειάζεστε και τόσο πολλές και κατά πάσα πιθανότητα χρειάζεστε λιγότερες από όσες νομίζετε. Φροντίστε να λαμβάνετε το 12%-15% των καθημερινών αναγκών σας σε ενέργεια υπό τη μορφή πρωτεϊνών. Αυτές μπορεί να προέρχονται είτε από πηγές δημητριακών (ψωμί, ρύζι, μακαρόνια, αλεύρι) είτε από ζωικές πηγές (κρέας, ψάρι, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα). Oι ζωικές πρωτεΐνες τείνουν να είναι σχετικά πλούσιες σε λιπαρά και θερμίδες και δεν περιέχουν υδατάνθρακες, οπότε αυτό πρέπει να υπολογιστεί όταν προγραμματίζετε τη διατροφή σας.
Να αποφεύγετε το αλάτι
Το υπερβολικό αλάτι δεν κάνει καλό και μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση. Προσπαθήστε να χρησιμοποιείτε μία μικρή ποσότητα στο μαγείρεμα και μην προσθέτετε άλλο στο τραπέζι. Αντ, αυτού, χρησιμοποιήστε βότανα, μπαχαρικά και πιπέρι προκειμένου να δώσετε περισσότερη γεύση στο φαγητό σας.
Επαρκείς βιταμίνες και ιχνοστοιχεία
Αν ακολουθείτε μία καλά ισορροπημένη διατροφή, δεν θα πρέπει να χρειάζεστε συμπληρώματα βιταμινών ή μετάλλων. Oρισμένοι ερευνητές έχουν ισχυριστεί ότι οι ελλείψεις σε στοιχεία όπως το χρώμιο και το σελήνιο μπορεί να συμβάλουν στην εκδήλωση επιπλοκών του διαβήτη. Μολαταύτα, δεν υπάρχει τρόπος να μετρηθούν ούτε οι ποσότητές τους στη διατροφή σας ούτε τα επίπεδά τους στο αίμα σας. Το καλύτερο είναι να έχετε στη διατροφή σας όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία, ώστε να είστε σίγουροι ότι καταναλώνετε αρκετές ποσότητες αυτών των στοιχείων μαζί με όλα τα υπόλοιπα θρεπτικά στοιχεία.
Για περισσότερες οδηγίες επικοινωνήστε με τον ειδικό Ενδοκρινολόγο-Διαβητολόγο