Η υποξεία θυρεοειδίτιδα (ή κοκκιωματώδης ή θυρεοειδίτιδα De Quervain) είναι πιθανότατα ιογενούς αιτιολογίας και εμφανίζεται συνήθως μετά από λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού (2-3 εβδομάδες μετά). Η εμφάνισή της είναι αιφνίδια και αφορά κυρίως γυναίκες 38-58 ετών. Ο ιός της παρωτίτιδας έχει καλλιεργηθεί από θυρεοειδικό ιστό ασθενών. Η ανίχνευση ΗLΑ-Β35 σε αυξημένη συχνότητα στις υποξείες θυρεοειδίτιδες δείχνει γενετική προδιάθεση.
Ο ασθενής με υποξεία θυρεοειδίτιδα εμφανί¬ζεται με επώδυνη, ευαίσθητη βρογχοκήλη άμφω ή και ετερόπλευρα, με αντανάκλαση του άλγους στην κάτω γνάθο και το σύστοιχο αυτί. Συνήθως δεν συνυπάρχει επιχώρια λεμφαδενίτιδα, ενώ πα-ρατηρείται πυρετός και δυσκαταποσία. Χαρακτηριστική είναι η έντονη κακουχία, δυσανάλογη των κλινικών ευρημάτων, που μπορεί να συνοδεύεται από αρθραλγίες ή μυαλγίες.
Στην υποξεία θυρεοειδίτιδα παρατηρούνται τρεις κλινικές φάσεις:
– Αρχικά εμφανίζεται η υπερθυρεοειδική φάση που αρχίζει απότομα, εκδηλώνεται με ταχυκαρδία, εφίδρωση και απώλεια βάρους και διαρκεί από 1-3 μήνες. Οι Τ4 και Τ3 είναι αυξημένες, ενώ η TSH και η πρόσληψη 131Ι χαμηλή. Κατά τη φάση αυτή υπάρχει απότομη απελευ¬θέρωση ορμονών από τον θυρεοειδή λόγω μαζικής καταστροφής των θυλακιωδών κυττάρων.
– Ακολουθεί μια παροδική ευθυρεοειδική φάση και στη συνέχεια μια
– υποθυρεοειδική φάση με μείωση των Τ3 καιΤ4, αύξηση της TSH, μειωμένη πρόσληψη 131Ι και ανώδυνο θυρεοειδή. Η διάρκεια του υποθυρεοειδισμού κυμαίνεται από 1-2 μήνες και είναι επακόλουθο της καταστροφής του θυρεοειδή από τη φλεγμονή. Πάντως η ανάκτηση της φυσιολογικής θυρεοειδικής λειτουργίας εί¬ναι ο κανόνας στην υποξεία θυρεοειδίτιδα.
Υπάρχει και η μεταναστευτική (έρπουσα) μορ¬φή της υποξείας θυρεοειδίτιδας (creeping thyroi¬ditis) κατά την οποία τα συμπτώματα (τοπική ευαισθησία) μεταναστεύουν από τη μία περιοχή στην άλλη.
Διάγνωση
Κατά τη διάρκεια της υπερθυρεοειδικής ή της ευθυρεοειδικής φάσης η πρόσληψη του 131Ι είναι χαρακτηριστικά χαμηλή και αποτελεί εύρημα διαγνωστικής σημασίας σε υπερθυρεοειδικό ασθενή.
Η ΤΚΕ είναι υψηλή (συνήθως τριψήφια), συνυπάρχει ήπια λευκοκυττάρωση και στο 50% των ασθενών παρατηρείται χαμηλός τίτλος αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων, που διαρκεί αρκετούς μήνες ή μόνιμα.
Τα ιστολογικά ευρήματα της υποξείας θυρεο¬ειδίτιδας είναι εκφύλιση του επιθηλίου των θυλα¬κίων, διήθηση με λευκοκύτταρα, λεμφοκύτταρα και ιστιοκύτταρα και σχηματισμός κοκκιωμάτων με γιγαντοκύτταρα
Η διαφορική διάγνωση της υποξείας θυρεοειδίτιδας περιλαμβάνει:
– οξεία πυώδη θυρεοειδίτιδα
– κυτταρίτιδα τραχήλου
–     οξεία αιμορραγία
• θυρεοειδικής κύστης
• αδενώματος
• καρκινώματος
– φαρυγγίτιδα ή οισοφαγίτιδα
– αναπλαστικό καρκίνωμα του θυρεοειδή
– μέση ωτίτιδα
– οδοντικό απόστημα
–     ν. Graves με επώδυνη βρογχοκήλη
– θυρεοειδίτιδα Hashimoto με επώδυνη βρογχο¬κήλη