Τι είναι η οστεοπόρωση;
Η λέξη “οστεοπόρωση” σημαίνει φιλολογικά “πορώδες οστούν”. Είναι μία κατάσταση όπου ένα άτομο χάνει σταδιακά κόκαλο (οστούν) έτσι ώστε τα κόκαλα να γίνονται σταδιακά εύθραυστα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, τα κόκαλα να είναι πιο πιθανό να σπάσουν (ο ιατρικός όρος είναι “κάταγμα”).
Τι προκαλεί την οστεοπόρωση;
Τα κόκαλά μας αυξάνονται κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία και είναι πιο ισχυρά μεταξύ του 25ου και του 30ου έτους της ζωής. Στη μεσήλικη ζωή τα κόκαλα – ενώ παραμένουν ισχυρά – αρχίζουν σταδιακά να χάνουν την πυκνότητά τους. Αυτή η απώλεια ή λέπτυνση των κοκάλων συνεχίζεται όσο μεγαλώνει κανείς.
Στις γυναίκες η διαδικασία αυτή επιταχύνεται τα δέκα πρώτα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. Αυτό οφείλεται στο ότι οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν τις γυναικείες ορμόνες του φύλου, τα οιστρογόνα. Τα οιστρογόνα είναι μία από τις ουσίες που βοηθούν τα κόκαλα να είναι ισχυρά. Οι άνδρες υποφέρουν λιγότερα από την οστεοπόρωση, διότι τα κόκαλα των είναι από την αρχή ισχυρότερα και δεν παρουσιάζουν κάτι ανάλογο με την εμμηνόπαυση.
Ποιος είναι σε κίνδυνο;
Όλοι μας είμαστε σε κίνδυνο να αναπτύξουμε οστεοπόρωση καθώς μεγαλώνουμε. Αυτό εξηγεί γιατί τα ηλικιωμένα άτομα είναι πιο πιθανό να σπάσουν ένα κόκαλο (ο ιατρικός όρος είναι “κάταγμα”) όταν πέσουν κάτω. Όμως, ο Ενδοκρινολόγος τονίζει οτι υπάρχουν κάποια άτομα που είναι πιο πιθανό να πάθουν οστεοπόρωση παρά κάποια άλλα. Ορισμένοι παράγοντες που κάνουν αυτή την διαφορά αναφέρονται πιο κάτω:
Έλλειψη οιστρογόνων: μια γυναίκα είναι σε κίνδυνο ή αν είχε πρόωρη εμμηνόπαυση (πριν την ηλικία των 45 χρόνων) ή αν έκανε χειρουργική αφαίρεση της μήτρας (ο ιατρικός όρος είναι “υστερεκτομή”) με σύγχρονη αφαίρεση της μιας ή και των δυο ωοθηκών.
Έλλειψη άσκησης: η άσκηση διατηρεί τα κόκαλα ισχυρά – τόσο κατά την διάρκεια της ανάπτυξής των όσο και κατά την διάρκεια της ενήλικης ζωής. Έτσι, οποιοσδήποτε δεν ασκείται, ή έχει κάποια πάθηση ή ανικανότητα που κάνει την άσκηση δύσκολη, θα έχει την τάση να χάνει ασβέστιο από τα κόκαλά του και έτσι είναι πιο πιθανό να αναπτύξει οστεοπόρωση.
Ανεπαρκής διατροφή: η δίαιτα που δεν περιλαμβάνει αρκετό ασβέστιο υποβοηθεί την ανάπτυξη της οστεοπόρωσης (βλέπε: Μπορείτε να προλάβετε την οστεοπόρωση;).
Μανιώδες κάπνισμα: ο καπνός μειώνει το επίπεδο των οιστρογόνων στις γυναίκες και μπορεί να προκαλέσει πρόωρη εμμηνόπαυση.
Υπερβολικό ποτό: η πρόσληψη μεγάλης ποσότητας οινοπνεύματος (π.χ. κρασί, μπύρα, ούζο, ουίσκι, κ.ά.) μειώνει την ικανότητα των ειδικών κυττάρων να παράγουν κόκαλο.
Στεροειδή (κορτιζόνη): αν κάποιο άτομο παίρνει στεροειδή (π.χ. πρεδνιζολόνη) για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό μπορεί να προκαλέσει οστεοπόρωση. (Δείτε το φυλλάδιο της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α. “Χάπια στεροειδών”).
Οικογενειακό ιστορικό: η οστεοπόρωση υπάρχει μέσα σε οικογένειες. Αυτό πιθανόν να οφείλεται σε κάποιο κληρονομικό παράγοντα που επηρεάζει την ανάπτυξη του κόκαλου.
Προηγούμενα κατάγματα: τα άτομα που είχαν κάταγμα low impact είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν ξανά κάταγμα. Επίσης, οι άνδρες και οι γυναίκες που παρουσιάζουν μείωση του ύψους των λόγω καταγμάτων (crush fracture) στους σπόνδυλούς των – οστά της σπονδυλικής στήλης – είναι σε κίνδυνο.